Hoewel het concept hetzelfde is gebleven, verschilt Overkant: moderne verzen uit de Groote Oorlog van Lanoyes vorige bewerking van poëzie uit de Eerste Wereldoorlog, Niemands land: gedichten uit de Groote Oorlog. Opnieuw behandelt dit boek in een kruisbestuiving tussen woord en beeld de Groote Oorlog; opnieuw zet Lanoye, net zoals in zijn toneelbewerkingen, de teksten naar zijn hand en maakt er op en top Lanoye-gedichten van: vol virtuoos taalvuurwerk, alliteraties en assonanties en met een meeslepend ritme. Hij trekt de originele teksten naar zich toe en maakt er Vlaamse poëzie van, niet enkel qua vorm, maar ook inhoudelijk. Zo verplaatst hij bv. de actie van Italië naar het IJzerfront en maakt op die manier het relaas van een specifieke soldaat tot het verhaal van een Vlaamse soldaat. Net zoals Niemands land gaat Overkant over de zinloosheid van de oorlog, waar vele duizenden jonge mensen stierven om enkele meters terreinwinst. Geknakte levens, toekomstplannen die bruusk overhoop worden gehaald, gebroken en getekende jonge mannen die gedesillusioneerd van het slagveld terugkeren. De wanhoop, de twijfel, de angst, de moedeloosheid: ze worden allemaal opgeroepen.

Maar Overkant verschilt ook van zijn voorganger, want op verschillende gebieden toont het een 'Jenseits'. Inhoudelijk, omdat het ook Duitse soldaten een stem geeft en het duidelijk wordt dat zij even hard gruwen van de oorlog als hun opponenten. Vertaaltechnisch, want hoewel Lanoye nog steeds bewerkt, is hij hier duidelijk dichter bij de originele teksten gebleven dan in Niemands land. Zo verplaatst hij Trakls bekende gedicht 'Grodek' wel naar 'Niet ver van Leuven', maar is zijn bewerking, op wat typografische ingrepen na, eigenlijk een getrouwe vertaling. Ten slotte wijkt dit project ook poëticaal van het vorige af: Lanoye heeft nu resoluut voor 'moderne verzen uit de Groote Oorlog' gekozen, zoals de ondertitel expliciet aanduidt. Tot de opgenomen dichters behoren, naast een aantal onbekendere schrijvers, de belangrijkste modernisten: Stramm, Trakl, Ungaretti, Apollinaire en Majakowski, dichters die nieuwe vormen en uitdrukkingsmogelijkheden zochten voor poëzie in veranderende tijden. Dat maakt Lanoyes keuze voor een Van Ostaijaanse ritmische typografie bij deze gedichten minder ingrijpend dan in Niemands land en verklaart ook waarom zijn hand minder zichtbaar is dan de vorige keer. Toch eert Lanoye nadrukkelijk zijn voorganger. Beperkte de overeenkomst zich in de vorige bundel vooral tot het typografische experiment, nu zijn de allusies op Van Ostaijen nog explicieter. Zo klinkt in Lanoyes 'De roes van pijn en puin' zowel in de titel als in het gedicht 'De feesten van angst en pijn' mee.

Met deze bewerkingen haalt Lanoye niet enkel een aantal grandioze gedichten in de Nederlandse literatuur binnen, het project past ook binnen zijn eigen oeuvre, dat al vanaf het begin de nadruk legt op ondergang en destructie, persoonlijke en Groote oorlogen. Om al die redenen is dit prachtig vormgegeven boek onmisbaar. [Carl De Strycker] Verberg tekst

De eerdere bloemlezing 'Niemands Land', met poëzie van War Poets als Siegfried Sassoon en Wilfred Owen, was al een groot succes, en terecht, maar deze tweede bloemlezing van poëzie over de Eerste Wereldoorlog is een zo mogelijk nog indrukwekkender prestatie. De dichters zijn dit keer modernisten, die de oorlogservaringen voor een vernieuwing van hun poëzie aangrepen: de Russische Wladimir Majakowski, de Duitse Georg Trakl, de Franse Guillaume Apollinaire en de Italiaanse Giuseppe Ungaretti (en nog anderen). Tom Lanoye heeft hun oorlogspoëzie vertaald en ook wel bewerkt, zoals in het geval van Majakowski, met een zeldzame intensiteit. Deze bloemlezing valt mede door de vormgeving, de onthutsende keuze van fotomateriaal en de indringende tekeningen van Nicolas Marichal als een monument voor de Eerste Wereldooorlog en de doorbraak van het poëtische Modernisme te beschouwen. Niet voor niets mag Paul van Ostaijen voor het motto zorgen: 'alle worden is ontworden'. Van enig commentaar is afgezien, alles in dit boek spreekt voor zichzelf. Verberg tekst