Naar aanleiding van de veertigste verjaardag (en ook al de 70e druk) van de Nederlandse vertaling van deze klassieker verscheen een jubileumeditie die de tekst in een kleurig, snoeperig jasje stopt. De hoofdstukken dragen elk hun eigen pastelkleur, en in de marges van de bladzijdes worden vlot snoepjes gestrooid. Dat vormt wel een heel zoete bladspiegel, die afsteekt tegen de voorkeur van Willy Wonka voor de sobere Sjakie alsook tegen het krachtige proza van Roald Dahl. Die overdreven vormgeving verraadt wellicht de invloed van de al even zoetkleurige verfilming door Tim Burton. Een zo grappig en vlot geschreven boek heeft al die kleurige bombast niet nodig. Het is een verademing om de originele tekst te lezen: strak, vlot, grappig, emotierijk, en een flinke scheut moraal. Het verhaal van de doodarme Sjakie die een van de vijf gelukkige kinderen is die de fantastische en mysterieuze chocoladefabriek van Willy Wonka mag bezoeken en uiteindelijk uitgekozen wordt als erfgenaam van het zonderlinge genie, is genoegzaam bekend. Dahl werkt met heel duidelijke contrasten tussen omgevingen (het kleine huisje van Sjakie vs. de gigantische chocoladefabriek) en personages (Sjakie vs. de vier andere, rotverwende kinderen), maar zijn humor en fantasie maken die zwart-wittekening en de moralistische strekking van het boek helemaal goed. Wat de taal betreft merk je in dit vroege werk dat Dahl veel herhaalt en parafraseert. Dat heeft voor een stuk te maken met de spreekstijl van Willy Wonka, maar Dahl lijkt ook zijn eigen enthousiasme nog niet helemaal bedwongen te hebben zoals hij dat in latere boeken wel kan. Waar dat enthousiasme resulteert in de eigenaardigste chocolade- en snoepvarianten, is er natuurlijk niets mis. In onze tijd van overladen supermarktrayons komt die fantasie misschien wat minder sterk over, maar dat was wellicht helemaal anders in 1964, toen het boek eerst uitkwam. [Chris Bulcaen] Verberg tekst

Willie Wonka is de grootste uitvinder en fabrikant van chocolade en ander lekkers. Hij heeft om vijf willekeurige repen een gouden wikkel gedaan. De vinders mogen de fabriek bezichtigen. De eerste vier winnaars zijn allemaal onhebbelijke kinderen. Tijdens de rondgang krijgen zij een bedrijfsongeval dat aan hen zelf te wijten is. De laatste wikkel is gevonden door Sjakie Stevens. De familie Stevens is zo arm dat ze echt honger lijden. Maar ze zijn heel enthousiast over de fabriek. Samen met opa Jacob beleeft Sjakie de heerlijkste dag van zijn leven. De intrige is heel onverwacht en vol humor. Het verhaal blijft uitnodigen tot lezen met veel dialoog, grappige tegenspraken, woordspel binnen de liederen van de Oempe Loempa. De verbeelding wordt sterk geprikkeld. Vanaf de 44e druk voorzien van grappige tekeningen van Quentin Blake; leuke omslagtekening in kleur. Vanaf ca. 10 jaar.

Alle ingrediënten voor een oerdegelijk en zelfs cliché verhaal zijn hier aanwezig: een arme jongen die het maakt. Het armzalige milieu van Sjakie, die met twee paar stokoude grootouders en een paar hardwerkende ouders onder de geur van de immer stampende chocoladefabriek leeft, wordt uitvoerig beschreven. Over de grootouders staat er bijvoorbeeld: Alle grootouders waren boven de negentig. Ze waren zo verschrompeld als pruimedanten en zo mager als geraamten, en de hele lieve lange dag, tot Sjakie binnenkwam, lagen ze stilletjes in bed, twee aan ieder eind ... En al weet je dat het niet anders kan of Sjakie vindt de gouden wikkel, het verhaal is zo plastisch en meeslepend dat voorspelbaarheid of clichés er helemaal niet toe doen. Omdat voor Sjakie alles winst is en hij niets verwacht, blijven hij en zijn grootvader Jacob als laatste over. Zoals de meeste van Roald Dahls boeken dompelt ook dit boek de lezer onder in een echt taalbad. Dahl is een meester van de synoniemen en hij goochelt met nieuwsamengestelde woorden, wat heel wat mogelijkheden biedt voor taalbeschouwing en voor interactie tussen voorlezer en kinderen. Denk bijvoorbeeld aan de etiketten op de deuren van de opslagplaatsten op p. 88: Opslagplaats 54 stond er, alle roomsoorten - dunne room, slagroom, bakkersroom, paarse room, koffieroom, theeroom, syndroom. 'Sint-room?' vroeg Joris Teevee. 'Is dat room van Sinterklaas?' Heerlijk is het om daar op door te gaan. Bij de boontjes staat op de laatste plaats 'Heilige Boontjes' en zo gaat het eigenlijk continu door. De liftknopjes op p. 121 bieden niet alleen de mogelijkheid om zelf samengestelde woorden te maken, maar kunnen ook gebruikt worden als tekenopdrachten, bv. 'aardbeiensapwaterpistolen'. En probeer maar eens te achterhalen wat pruimedanten zijn. Het verhaal heeft echt nog niets aan kracht ingeboet. Het is grappig en meeslepend en ideaal om leesplezier te laten ervaren. Deze uitgave is een jubileumeditie en de illustraties van Quentin Blake zijn volledig in kleur.
Verberg tekst